Crespi d’Adda to przykład archeologii przemysłowej wpisany na Listę Światowego DziedzictwaUNESCO w grudniu 1995 roku. Jest to wyjątkowo dobrze zachowana wioska robotnicza o wzorcowym układzie urbanistycznym. Odkryj historię rodziny Crespi i zanurz się w życiu ubiegłego wieku.
Historia Crespi i narodziny wioski
Rodzina Crespi, rodzina tkaczy, rozpoczęła tu swoją działalność w 1878 roku, wiedząc, że w okolicy jest dużo siły roboczej i widząc możliwość budowy kanału przemysłowego wzdłuż Adda, aby wykorzystać jej moc hydrauliczną. Tak powstał Cristoforo Crespi, założyciel firmy. Zbudował tak zwany “palasòcc”, ale to wraz z przybyciem jego syna Silvio, wykształconego w Anglii, powstał plan dla całej wioski. Zasadą było zapewnienie każdemu małej willi z ogrodem i ogrodem warzywnym oraz zapewnienie niezbędnych usług, od łaźni publicznych po szkołę, od kościoła po boisko sportowe, od centrum rekreacji po mały szpital. A potem teatr, sklep spożywczy, straż pożarna, myjnia, zespół muzyczny, obóz letni, kurs ekonomii domowej. Wszystkim zarządzał sam Silvio Crespi, wyjątkowy przedsiębiorca i uparty polityk. Układ urbanistyczny jest prosty: wzdłuż rzeki znajduje się fabryka z wysokimi kominami, a obok niej willa-zamek właścicieli. Domki robotnicze są rozmieszczone na kilku równoległych ulicach, na południu znajduje się grupa późniejszych willi dla pracowników i kadry kierowniczej. Na początku wsi znajduje się kościół, a obok niego szkoła.
Zanurzenie w przeszłości
To, co uderza w Crespi d’Adda, unikalnym na skalę światową świadectwie wioski przemysłowej z końca XIX wieku, to wyjątkowy stan zachowania jej budynków i układu urbanistycznego oraz jej położenie w środkowym biegu rzeki Adda – kolebki włoskiej rewolucji przemysłowej – która jest bogata w dowody historyczne i artystyczne. Ale najbardziej uderzający jest fakt, że w przeciwieństwie do wszystkich innych podobnych wiosek we Włoszech i na całym świecie, zachowała ona, wraz z integralnością budynków, swoje funkcje społeczne i produkcyjne, w rzeczywistości mieszcząc żywą społeczność, z fabryką działającą do 2004 roku. Dzień spędzony w Crespi d’Adda to nie tylko wizyta kulturalna, ale przede wszystkim zanurzenie się w minionym stuleciu i możliwość zanurzenia się w życiu i zwyczajach z przeszłości.