Pomnik Gaetano Donizettiego znajduje się w ogrodzie na Piazza Cavour w Dolnym Bergamo, tuż obok Teatru Donizettiego. Jest umieszczony pośrodku zbiornika wodnego, który zdobi plac, znanego mieszkańcom Bergamo jako „staw łabędzi”. Pod względem kompozycji, pomnik ma formę okręgu, wyznaczonego przez półokrągłą ławkę w kształcie eksedry, na której siedzi muzyk, zwrócony ku muzie inspiracji Melopei (z języka starogreckiego melopoièo, „komponować pieśni, tworzyć muzykę”).
Górna część, wykonana w całości z marmuru, jest umieszczona na granitowym postumencie, ozdobionym schodami oraz fryzami roślinnymi i zwierzęcymi. Za pomnikiem znajduje się mały ogrodzony las, symbolizujący sztukę pełną tajemnic i niemal niedostępną.
Cechą charakterystyczną tego dzieła jest fakt, że Donizetti, zamiast być przedstawiony centralnie, jak to zazwyczaj bywa, siedzi nieco na uboczu. Muza gra na lirze na drugim końcu kompozycji, a ich odmienne postawy, wraz z ich pozycjami, tworzą alegorię rzeczywistości (muzyk) w opozycji, ale uzupełniającą się z ideałem (jego inspiracją). Cała kompozycja emanuje atmosferą skupienia, a w melancholii postaci wydaje się przepowiadać chorobę, która doprowadzi do przedwczesnej śmierci kompozytora, zmarłego w wieku 51 lat.
W celu realizacji pomnika, w 1895 roku miasto ogłosiło konkurs, w którym wzięło udział 52 rzeźbiarzy z całych Włoch. Zwycięzcą został Francesco Jerace, pochodzący z Polisteny, ale wykształcony artystycznie w Neapolu i Rzymie, który zdobył sławę po uznaniu na licznych wystawach krajowych i międzynarodowych. Wśród jego dzieł – tylko kilka do wymienienia – znajdują się statua Wiktora Emanuela II, która zdobi Pałac Królewski w Neapolu (1888), Nawrócenie św. Augustyna dla kościoła Santa Maria w Warszawie i grupa brązowa L’Azione dla Vittoriano w Rzymie (1911).
Ceniony za nowoczesność architektoniczną swoich pomników, Jerace podarował Bergamo jedno z jego najbardziej wyszukanych i oryginalnych dzieł, przekraczając tradycyjną relację między postumentem a rzeźbami, dzięki ciągłemu wizualnemu rozwiązaniu oraz zdecentralizowanemu ustawieniu głównego bohatera.
Muza Melopea jest uważana za jedną z najbardziej fascynujących symbolicznych postaci w sztuce Jerace (Frangipane, 1924).